Wat kost een Altink, en andere precaire kwesties (1)
Het duurste schilderij van Jan Altink dat ooit op een veiling onder de hamer kwam werd, als we het onvolprezen Artprice mogen geloven, verkocht bij Christie’s in Amsterdam 2009, voor een bedrag van tweeënveertigduizend euro. En dat is dan nog wel zonder opgeld, zodat de koper ruwweg een halve ton moest neertellen om het schilderij mee naar huis te mogen nemen. Het ging om een wasverfschilderij uit 1925, getiteld ‘Zaaier, tegenlicht’. Ik weet op dit moment niet wie de koper was, maar er zijn gelukkig mensen die dat allemaal bijhouden. Wat ik wel weet, is dat het niet te zien is op de overzichtstentoonstelling in het Groninger Museum, en dat had ik graag gewild. Misschien dat de eigenaar het niet wilde uitlenen, dat zou kunnen, maar ik raak het gevoel niet kwijt dat het er eigenlijk had moeten hangen.
Vijftigduizend euro. Was het die prijs ook waard, vraag je je af. Het is misschien niet het allerbeste schilderij dat Altink heeft gemaakt, maar het hoort zonder twijfel bij zijn beste werk, dat kleine deel van oeuvre waarop zijn reputatie als kunstenaar is gebaseerd. Dat zijn de werken waarbij je niet alleen stilstaat met een gevoel van bewondering, maar ook van verwondering, en een zekere eerbied. Hoe is het mogelijk dat iemand dát op díe manier heeft weten te maken?
De meeste Altinks van zo’n kaliber hebben in de tussenliggende tijd hun weg gevonden naar museale of particuliere verzamelingen en je kunt alleen maar hopen dat de eigenaren bereid zijn ze voor belangrijke tentoonstellingen tijdelijk af te staan. Op de markt komen Altinks van deze categorie slechts heel af en toe. Maar hier is er een. En voor wie het beste wil, of het best mogelijke, en het ook nog kan betalen, is dit misschien niet the chance of a lifetime, maar dan toch wel een gelegenheid die zich uiterst zelden voordoet. En, zoals een verzamelaar mij ooit eens voorhield, soms moet je dapper zijn. Misschien is het wel uur, en misschien zelfs wel te duur, maar dit soort kansen komen maar zelden voorbij. Dus wie het ook gekocht heeft, het is, dunkt mij, goed besteed.
KFN boeken: de complete catalogus noordkunst
In de veiling: Willem de Merode, Ganymedes, met zes houtsneden van Johan Dijkstra (1924)
[Het was bijna te voorspellen: toen ik in september een stukje wijdde aan een vroege litho van Jan Wiegers die op een noordelijke veiling was verkocht, kreeg ik dringende verzoeken om zoiets een volgende keer toch vooral vóór de veiling te publiceren. Mijn afwegingen om dat na afloop te doen heb ik destijds bij wijze van voorwoord aan het stukje toegevoegd. Maar goed, by popular demand dus vanaf nu toch een preview in plaats van een terugblik. Selectie geschiedt naar eer en geweten, maar op strikt persoonlijke titel, dus, ontevreden veilingklanten en boze veilinghouders: over de uitslag kan helaas niet worden gecorrespondeerd.]
In 1922 kwam Johan Dijkstra in contact met de dichter Willem de Mérode, pseudonym van Willem Edward Keuning, die net een lang gedicht had voltooid met de titel Ganymedes, gebaseerd op het mythologische verhaal van de schone jongeling die door Zeus werd ontvoerd naar de Olympus. Dijkstra bood aan het verhaal te voorzien van illustraties en maakte een serie van zes houtsneden. De publicatie van de bundel werd echter vertraagd door het feit dat De Mérode, die werkzaam was als onderwijzer in Uithuizermeeden, werd gearresteerd op beschuldiging van het onderhouden van homoseksuele contacten met een van zijn leerlingen en werd veroordeeld tot acht maanden gevangenisstraf. Ondanks de druk van de uitgever, die de publicatie wilde uitstellen tot na het proces, daarbij gesteund door Dijkstra, die vreesde dat sommige houtsneden tijdens het proces belastend zouden kunnen werken, kwam het boek in het najaar van 1924 toch uit. Ondanks het feit dat het soberder werd uitgevoerd dan Dijkstra voor ogen stond, wordt het toch algemeen beschouwd als een van zijn fraaiste publicaties. De oplage bedroeg 125 exemplaren, alle gesigneerd door de dichter en de kunstenaar. Een zeldzame en kwetsbare uitgave, die in goede staat zeker het aanraden waard is.
[Het bovenstaande is een zeer beknopte samenvatting van de passage die Wim Koops in de Dijkstra- monografie wijdt aan de toegepaste grafiek ( pp 135-36). Meer informatie over De Mérode is te vinden op de website www.willemdemerode.nl en op die van zijn biograaf Hans Werkman (www.hanswerkman.nl). 
Willem de Mérode, Ganymedes, 1924, met houtsneden van Johan
Dijkstra, wordt aangeboden door Allbooks Auctions, Groningen
(www.allbooksauctions.com ), in de veiling van 28 november, lotnummer 88, met
een richtprijs van 300-700 euro.
